สาเหตุที่ทำให้ค่า GRID FACTOR เปลี่ยนแปลง

สาเหตุที่ทำให้ค่า GRID FACTOR เปลี่ยนแปลง

GRID FACTOR หรือที่เรียกว่า Scale Factor หรือ Combined Scale Factor (CSF) เป็นค่าที่ใช้ในการแปลงพิกัดบนพื้นโลก (Ground Coordinates) ไปเป็นพิกัดบนระบบพิกัดแผนที่ (Grid Coordinates) ในระบบพิกัดฉาก (Projected Coordinate System) โดยมีสูตรคำนวณหลัก ๆ ดังนี้:

Grid Factor=Scale Factor×Elevation Factor

การที่ Grid Factor เปลี่ยนแปลงไป อาจเกิดจากหลายปัจจัยสำคัญ เช่น ตำแหน่งของจุดสำรวจในระบบฉายแผนที่ (Projection System), ความสูงของจุดสำรวจเหนือระดับน้ำทะเล, ระบบฉายแผนที่ที่เลือกใช้, ไปจนถึง การตั้งค่าหรือการคำนวณที่ผิดพลาด ในการประมวลผล

การเปลี่ยนแปลงของตำแหน่งและพิกัดของจุดสำรวจ

ตำแหน่งในระบบพิกัดฉาก (Projected Coordinate System)
จุดที่อยู่ใกล้เส้นเมริเดียนกึ่งกลาง (Central Meridian) ของโซนฉายแผนที่ ค่า Grid Factor มักใกล้เคียง 1.000000 มาก แต่ยิ่งจุดอยู่ไกลออกไปจากเมริเดียนกึ่งกลางมากขึ้น ค่า Grid Factor จะเปลี่ยนแปลงตามระยะ

ความสูงของจุดสำรวจ (Elevation Factor)

     - Elevation Factor คือค่าที่คำนวณจากความสูงของจุดสำรวจเหนือระดับน้ำทะเล ไม่ว่าจะเป็น Ellipsoidal Height หรือ Orthometric Height
     - จุดที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลมาก ๆ ค่า Elevation Factor จะมากกว่า 1.000000 จุดที่อยู่ในพื้นที่ต่ำ ค่าที่ได้อาจน้อยกว่า 1.000000

รูปแบบการฉายแผนที่ (Map Projection System)

     - การใช้ระบบฉายแผนที่ต่างกัน เช่น UTM (Universal Transverse Mercator) หรือ Lambert Conformal Conic ต่างมีค่า Scale Factor ที่ไม่เหมือนกัน
     - ใน UTM จุดที่อยู่ตรง Central Meridian จะมีค่า Scale Factor ประมาณ 0.9996 ซึ่งส่งผลให้ค่า Grid Factor อยู่ในช่วง 0.9996 - 1.0004 เป็นต้น

การตั้งค่าภายในของกล้อง Total Station

     - ค่าที่ตั้งไว้ในกล้อง Total Station อาจส่งผลต่อค่า Grid Factor ที่แสดงผล 
     - เลือกโซนพิกัดผิด ทำให้ใช้ Scale Factor ไม่ตรงตามพื้นที่จริง
     - ค่าความสูงของจุด (Elevation) อาจไม่ถูกต้อง หรือเลือกใช้โมเดลความสูงที่ไม่เหมาะสม
     - Grid Factor ที่ใช้เป็นค่าคงที่ แต่ตำแหน่งจุดสำรวจจริง ๆ เปลี่ยนไปจนหลุดจากโซนพิกัดเดิม

ผลกระทบเมื่อ Grid Factor เปลี่ยน

- เมื่อค่า Grid Factor เปลี่ยน ค่าพิกัดที่คำนวณอาจผิดเพี้ยนไป เช่น
     - ระยะทางหรือความยาวของเส้นในระบบแผนที่อาจสั้นลงหรือยาวขึ้นกว่าความเป็นจริง
     - ตำแหน่งจุดใน GIS หรือโปรแกรม CAD อาจไม่ตรงกับค่าพิกัดในภาคสนาม
- หากความคลาดเคลื่อนสูง อาจนำไปสู่การออกแบบโครงสร้างที่ผิดตำแหน่งหรือการวางแผนที่ผิดพลาด

วิธีป้องกันและแก้ไข

1.ตรวจสอบระบบพิกัดที่ใช้อยู่ ให้ถูกต้อง เลือกโซนการฉายแผนที่ที่สอดคล้องกับพื้นที่ทำงาน
2.ใช้ข้อมูลความสูงที่แม่นยำ และคำนวณ Elevation Factor อย่างถูกต้อง
3.ติดตามการเปลี่ยนแปลงของค่า Grid Factor หากมีการย้ายจุดสำรวจข้ามโซนหรือข้ามพื้นที่ระดับความสูงต่างกัน
4.ปรึกษาหรือใช้ โปรแกรมคำนวณ จากผู้ผลิตซอฟต์แวร์สำรวจ เช่น โปรแกรมทางภูมิสารสนเทศ เพื่อให้มั่นใจว่าค่าที่ได้ถูกต้อง

ข้อสรุป

Grid Factor ไม่ได้มีค่าเดียวตายตัว แต่เปลี่ยนแปลงตาม ตำแหน่ง, ความสูง, และ ระบบฉายแผนที่ การตั้งค่าที่ผิดพลาดหรือการใช้ข้อมูลความสูงไม่เหมาะสม ทำให้ค่าพิกัดหรือระยะที่ได้คลาดเคลื่อนได้อย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้น การตรวจสอบและคำนวณ Scale Factor และ Elevation Factor อย่างรอบคอบจะช่วยลดข้อผิดพลาดในกระบวนการสำรวจและการแปลงพิกัดได้อย่างมาก