ทำความรู้จักปริซึม (Prism) ในงานสำรวจที่ดิน

ทำความรู้จักปริซึม (Prism) ในงานสำรวจที่ดิน

เมื่อพูดถึงงานสำรวจที่ดิน (Land Surveying) การวัดระยะทางด้วยความแม่นยำสูงเป็นสิ่งสำคัญ หนึ่งในอุปกรณ์ที่ขาดไม่ได้คือ ปริซึม (Prism) ซึ่งทำหน้าที่สะท้อนลำแสงจากเครื่องมือวัดมุมและระยะ (เช่น กล้อง Total Station) ให้กลับมายังตัวรับสัญญาณ เพื่อคำนวณระยะทางได้อย่างแม่นยำ บทความนี้จะแนะนำประเภทของปริซึมที่นิยมใช้ในงานสำรวจที่ดิน และจุดเด่นของแต่ละชนิด

ปริซึมคืออะไร?

ปริซึม (Prism) สำหรับงานสำรวจคือชุดของพื้นผิวสะท้อนแสง ซึ่งนำไปติดตั้งไว้กับเสาหรือจุดต่าง ๆ ในพื้นที่ เพื่อให้เครื่องมือวัดสามารถยิงลำแสง EDM (Electronic Distance Measurement) ออกไปกระทบผิวปริซึมและสะท้อนกลับมา กล้องวัดจึงคำนวณระยะทางได้ ในสภาพเหมาะสม ปริซึมอาจวัดได้แม่นยำถึงระดับ 1.5 มิลลิเมตร และรองรับระยะไกลถึง 1,500 เมตรหรือมากกว่านั้น

ประเภทของปริซึมที่ใช้ในการสำรวจที่ดิน

1. 360-Degree Prisms (ปริซึมสะท้อนรอบทิศทาง)

จุดเด่น: สะท้อนลำแสงจากทุกทิศทาง (Omnidirectional) ทำให้กล้องวัดสามารถเล็งเป้าได้โดยไม่ต้องหมุนปริซึมให้ตรงแนว
การใช้งาน: เหมาะกับงานสำรวจที่เคลื่อนย้ายจุดบ่อย ๆ โดยเฉพาะงานที่ใช้ระบบควบคุมจากระยะไกล (Robotic) ซึ่งกล้องติดตามปริซึมอัตโนมัติได้
ลักษณะ: ประกอบด้วยลูกเต๋าสะท้อนมุม (corner cubes) หลายชิ้น สะท้อนแสงได้สม่ำเสมอรอบ ๆ

2. Mini Prisms (ปริซึมขนาดเล็ก)

จุดเด่น: ขนาดเล็ก น้ำหนักเบา เคลื่อนย้ายง่าย และมักราคาประหยัดกว่า
การใช้งาน: เหมาะสำหรับวัดระยะทางสั้นถึงกลาง (Short–Medium Range) ใช้เก็บจุดสำรวจที่ต้องการความคล่องตัว
เพิ่มเติม: มักมาพร้อมระดับน้ำในตัว และแท่งแหลมสำหรับปักลงบนพื้นเพื่อลดการสั่นหรือขยับ

3.Monitoring Prisms (ปริซึมสำหรับงานตรวจสอบโครงสร้าง)

จุดเด่น: ติดตั้งถาวรบนโครงสร้าง เช่น สะพาน อาคาร เขื่อน เพื่อเฝ้าดูการเคลื่อนตัวหรือทรุดตัว
การใช้งาน: ใช้ร่วมกับระบบตรวจวัดอัตโนมัติที่เล็งปริซึมเป็นระยะ เพื่อเก็บข้อมูลการเปลี่ยนแปลงในระดับมิลลิเมตร
เหมาะสำหรับ: งานเฝ้าระวัง (Monitoring) อย่างการวัดหลายจุดพร้อมกันในโครงสร้าง หรือพื้นที่เสี่ยงดินถล่ม

4. Circular Prisms (ปริซึมวงกลมมาตรฐาน)

จุดเด่น: ขนาดเต็ม ให้ค่าความคลาดเคลื่อนต่ำ และใช้วัดระยะไกลได้ดี
การใช้งาน: นิยมใช้ในงานสำรวจเครือข่ายฐานวัดระยะไกล หรือการสอบเทียบเครื่องมือ
ความแม่นยำ: อาจมีระดับ ±0.3 ถึง ±2.0 มิลลิเมตร และมักมีค่าออฟเซตต่าง ๆ เช่น -17.5, -34.4 มม.

5. Reflective Targets (แผ่นสะท้อนแสง)

จุดเด่น: ไม่ใช่ปริซึมแท้ ๆ แต่มีผิวสะท้อนเลเซอร์ได้ สามารถติดตั้งง่าย (เช่น แบบแปะ)
การใช้งาน: ระยะวัดไม่ไกลมาก (10–150 เมตร) แต่สะดวกในงานตรวจวัดชั่วคราว หรือเมื่อจุดเล็กเกินไปสำหรับปริซึม
เหมาะสำหรับ: งานซ่อมบำรุง ตรวจสอบจุดซ้ำที่ไม่ต้องการความละเอียดสูงมาก

ความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับปริซึม

Offset ของปริซึม: เป็นค่าที่แสดงระยะความต่างระหว่างจุดศูนย์กลางสะท้อนในปริซึมกับจุดที่เครื่องมือวัดออกแบบให้ใช้อ้างอิง เช่น -17.5, -30, -34 มม. แต่ละรุ่นอาจต่างกัน
ความแม่นยำ: อยู่ในระดับ 1 มิลลิเมตรหรือน้อยกว่า ขึ้นกับคุณภาพของปริซึมและสภาพการใช้งาน (ระยะ, แสง, ความร้อน)

ข้อสรุป

ปริซึมที่ใช้ในการสำรวจที่ดิน มีให้เลือกหลายประเภท แต่ละชนิดออกแบบเพื่อตอบโจทย์สภาพการวัดที่แตกต่างกัน — ไม่ว่าจะเป็นการสะท้อนรอบทิศทางด้วย 360-Degree Prism สำหรับงานเคลื่อนย้ายจุดบ่อย ๆ, การใช้ Mini Prism ที่เบาและง่ายต่อการพกพา, Monitoring Prism ที่ติดตั้งถาวรเพื่อตรวจสอบการเคลื่อนตัวของโครงสร้าง, Circular Prism สำหรับงานระยะไกลที่ต้องการความแม่นยำสูง หรือ Reflective Targets สำหรับงานระยะสั้นที่ติดตั้งสะดวก

การเลือกใช้ปริซึมที่เหมาะสมจึงเป็นปัจจัยสำคัญในการให้ได้ผลการวัด ถูกต้อง แม่นยำ และ คุ้มค่า ตามลักษณะงานสำรวจนั้น ๆ

 ยินดีให้คำปรึกษาแนะนำ กล้องระดับ กล้องวัดมุม กล้องประมวลผลรวม และบริการหลังการขาย : บริษัท พี นัมเบอร์วัน อินสตรูเม้นท์ จำกัด